Stopa cukrzycowa, Trudno gojące się rany

Zespół stopy cukrzycowej (ZSC) jest przewlekłym powikłaniem cukrzycy, występującym zarówno u chorych na cukrzycę typu 1, jak i typu 2. Ryzyko wystąpienia stopy cukrzyka u osób ze zdiagnozowaną cukrzycą wynosi od 12 do 25%. Infekcje związane z zespołem stopy cukrzycowej są najczęstszą przyczyną hospitalizacji wśród diabetyków. W krajach rozwiniętych stanowi ona najbardziej rozpowszechnioną przyczynę nieurazowej utraty kończyny.

Czynniki ryzyka zachorowania to:

• wiek,
• palenie,
• wysokie ciśnienie tętnicze.
• cukrzyca,
• obciążenie dziedziczne.

Główną przyczyną wystąpienia zespołu stopy cukrzycowej jest utrzymujący się, zbyt wysoki poziom glukozy we krwi. Permanentna hiperglikemia prowadzi do uszkodzeń naczyń krwionośnych, które z czasem stają się coraz mniej elastyczne i podatne na występowanie zmian miażdżycowych. Zmiany te upośledzają przepływ krwi, czego konsekwencją jest niedokrwienie tkanek stopy.

Zespół stopy cukrzycowej, jak już wcześniej wspomniano, objawia się przede wszystkim występowaniem płytkich i głębokich ran oraz owrzodzeń zlokalizowanych zazwyczaj na części grzbietowej lub podeszwowej stóp, a także pod główkami kości śródstopia, na grzbietach palców (głównie palucha – tzw. palec cukrzycowy) oraz na piętach. Stopa cukrzyka jest pozbawiona odczuwania temperatury i bólu, może być też zdeformowana. 

Zaburzeniu ulegają również funkcje fizjologiczne – metabolizm tkanek, czy wydzielanie potu. Chorzy na zespół stopy cukrzycowej mogą odczuwać mrowienie, pieczenie lub drętwienie kończyn. Chorobie często towarzyszy grzybica stóp, przez co gojenie ran przebiega znacznie gorzej i dłużej. 

Mimo że HBOT oddziałuje na rozmaite aspekty zdrowia, to tajemnicą jej skuteczności jest znacząca poprawa wchłaniania przez organizm tlenu. Lepsze dotlenienie pozwala zredukować mnóstwo dolegliwości, dlatego też coraz częściej tlenoterapia bywa włączana do szeroko pojętych działań związanych z rehabilitacją, rekonwalescencją, ale też przynosi ulgę redukując objawy mniej lub bardziej popularnych chorób. Tak samo jest ze stopą cukrzycową, czy też trudnym gojeniem się ran. 

Przeważnie leczenie stopy cukrzycowej odbywa się wielotorowo. Tlenoterapię hiperbaryczną stosuje się od wielu lat jako metodę wspomagającą leczenie stopy cukrzycowej lub krytycznego niedokrwienia kończyn. Kiedy odkryto, że komora hiperbaryczna pomaga w szybszym gojeniu się ran uznano, że podobnie może zadziałać również na problemy cukrzyków. Tlenoterapia hiperbaryczna zwiększa ciśnienie parcjalne tlenu w tkankach, ale też wzmacnia działanie antybiotykoterapii. Głównym celem leczenia tlenem jest zwiększenie dopływu tlenu do ran, które wykazują nieprawidłową reakcję na inne sposoby leczenia. Dodatkowo tlenoterapia przyspiesza regenerację nabłonka, wydalanie toksyn oraz poprawia metabolizm całego ciała.

„Terapia HBOT wydaje się zmniejszać ryzyko poważnej amputacji w przypadku stosowania u pacjentów z przewlekłymi, niegojącymi się ranami, takimi jak te wynikające z powikłań cukrzycowych”

– dr Lee Rogers z Amputation Prevention Centers of America.

"Jestem przekonany, że gdybyśmy zaczęli więcej mówić o skuteczności terapii hiperbarycznej w leczeniu stopy cukrzycowej, zrobilibyśmy naszym pacjentom ogromną przysługę."

- konkluduje dr Jeffrey Niezgoda, dyrektor American College of Hyperbaric Medicine

"Terapia hiperbaryczna okazuje się szczególnie pomocna w leczeniu pacjentów z cukrzycą i miażdżycą, mających trudno gojące się owrzodzenia."

- zachwala dr Milton Schwarz z St. Mary Medical Center w Langhorne.

Efekty systematycznie prowadzonego leczenia w komorze hiperbarycznej w przypadku trudno gojących się ran:

• zwiększenie dopływu tlenu do tkanek objętych procesem chorobowym,
• redukcja obrzęku,
• zahamowanie namnażania się bakterii beztlenowych,
• poprawa ukrwienia,
• regeneracja nabłonka oraz zwiększenie produkcji kolagenu,
• zwiększenie aktywności komórek kościotwórczych,
• działanie bakteriobójcze,
• działanie przeciwzapalne,
• wzmocnienie układu immunologicznego,
• zwiększenie produkcji komórek macierzystych i erytrocytów,
• aktywacja tworzenia się włosowatych naczyń krwionośnych.

Tlenoterapia ogranicza infekcje w ranach poprzez działanie bakteriobójcze i bakteriostatyczne, a w zdecydowanej większości przypadków ogranicza ilość amputacji. Zwykle dla osiągnięcia pożądanych efektów zaleca się przeprowadzenie serii 30 zabiegów w komorze hiperbarycznej.